Sosyologmerve Bir asansöre bindiğinde herkesin önüne dönük durduğunu fark ettin mi?
Ya da tanımadığın birine çok uzun bakmanın garip karşılandığını?
Hiç yazılmasa da, hiç kimse açıkça söylemese de hepimizin uymaya çalıştığı bazı görünmez kurallar var.
İşte sosyolojide biz buna “norm” diyoruz.
Normlar; toplumda “nasıl davranmamız gerektiğini” belirleyen, yazılı olmayan kurallardır.
Yasa değildirler. Ama insanlar onlara uymazsa, garipsenir, ayıplanır ya da dışlanır.
Örneğin:
- Yemeği ağzını şapırdatarak yemek? → Norm dışı!
- Düğünde beyaz giyen bir misafir? → Toplumsal olarak tuhaf bulunabilir.
- Otobüste yaşlı birine yer vermemek? → Yasal değil ama “ayıp” sayılır.
Normlar Neden Vardır?
Normlar sayesinde toplumda bir düzen olur.
İnsanlar birbirinden ne bekleyeceğini bilir.
Karmaşa azalır, ilişkiler “kurallara” göre yürür.
Ama aynı zamanda normlar, baskı da yaratabilir.
Bazı gruplar için adil olmayan beklentiler de birer norm haline gelebilir.
Normlar Zamanla Değişir
Bir dönemin “ayıp”ı, başka bir dönemin “modası” olabilir.
Normlar; zamanla, kültürle, toplumun yapısıyla değişir.
Eskiden kadınların pantolon giymesi yadırganırdı.
Bugün bu, hayatın olağan bir parçası.Ama hâlâ bazı bölgelerde kadınların kahvehaneye girmesi garip karşılanabilir.
Bu da o bölgedeki normlara örnektir.
Normlar Bize Ne Anlatır?
Normlar; bir toplumun değerlerini, önceliklerini ve sınırlarını gösterir.
Bir normun neden var olduğunu sorgulamak, aslında o toplumun derin yapısını anlamak demektir.
Sosyoloji bize şunu söyler:
“Normları ezberlemek değil, sorgulamak gerekir.”
Çünkü her kural adil değildir.
Ve bazı kurallar, sadece “alışıldık” oldukları için sürdürülür.
📌 Küçük Bir Soru:
Bugün fark ettiğin, ama kimsenin söylemediği hangi kurallar vardı?
Ve bu kurallar sana kendin olma alanı tanıyor mu?
